Φάκελος: ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ (2)

Εισαγωγικά (β)

Στην διάρκεια αυτής της ταραγμένης και χαοτικής περιόδου, άρχισε να καλλιεργείται εντονότερα το ιδεολόγημα του «Μακεδονισμού», καθώς και η πλαστή εθνοτική ταυτότητα των ανύπαρκτων «Σλαβομακεδόνων», εφευρήματα που αξιοποιήθηκαν αργότερα από την βουλγαρική προπαγάνδα στην εξυπηρέτηση των εδαφικών της βλέψεων.  Όπως έχει επισημανθεί:

«Η σύγχρονη βουλγαρική ιστοριογραφία αντιμετωπίζει όσους "Μακεδόνες Σλάβους" έθεσαν το ζήτημα της χωριστής από την βουλγαρική και σερβική "σλαβικής μακεδονικής" εθνότητας, ως "όργανα του μακεδονισμού της σερβικής εθνικής προπαγάνδας". Τονίζει ότι η σερβική προπαγάνδα κατά την περίοδο 1870-1890 υιοθέτησε ως τακτική τον μακεδονισμό για να καλλιεργήσει στους Μακεδόνες Βούλγαρους την διάθεση απόσχισης από τον βουλγαρικό εθνικό κορμό και κυρίως να τους απομακρύνει από την βουλγαρική γλώσσα, εκκλησία και εκπαίδευση. […] Οι Βούλγαροι ιστορικοί θεωρούν ότι ο Μακεδονισμός υπήρξε δημιούργημα κυρίως σερβικών επιστημονικών κύκλων και ιδίως του Σέρβου πολιτικού, αλλά και διακεκριμένου λογίου με ιστορικά και φιλολογικά ενδιαφέροντα Στόγιαν Νοβάκοβιτς (Stojan Novaković, 1842-1915) [ο οποίος διετέλεσε δύο φορές Πρωθυπουργός του Βασιλείου της Σερβίας – Σημ. ΔΕΕ]. Επισημαίνουν ακόμα ότι η επινόηση της ιδέας του "μακεδονικού έθνους" και η καλλιέργειά της στον σλαβικό πληθυσμό της Μακεδονίας είχε ως σκοπό να εξυπηρετήσει τα σχέδια της "μεγαλοσερβικής" πολιτικής για διείσδυση στον νότο και έξοδο στο Αιγαίο, αφού θα οδηγούσε στην απομάκρυνση της βουλγαρικής επιρροής από τους Σλάβους της Μακεδονίας και στην απόσχισή τους από τον βουλγαρικό εθνικό κορμό».⁴

Ιδιαίτερα όμως καταστρεπτική, με ανυπολόγιστες συνέπειες όχι μόνο για την περιοχή της Μακεδονίας, αλλά και για ολόκληρη την Ελλάδα, υπήρξε η ταύτιση το 1924 του ΚΚΕ με τις επιδιώξεις ξένων κέντρων και συγκεκριμένα της Κομμουνιστικής Διεθνούς (Κομιντέρν), η οποία για την εξυπηρέτηση δικών της στρατηγικών και τακτικών στόχων αποφάσισε να υποστηρίξει την κατασκευή μιας ανύπαρκτης «σλαβομακεδονικής» εθνότητας, καθώς και την δημιουργία «ανεξάρτητης Μακεδονίας και Θράκης» με την απόσπασή τους από την ελληνική επικράτεια.

Η απόφαση αυτή ουσιαστικά άνοιξε τον ασκό του Αιόλου διότι οι θέσεις αυτές ταυτίσθηκαν με τις σερβικές και βουλγαρικές θέσεις και εθνικές διεκδικήσεις τους, που είχαν δρομολογηθεί ήδη από το β΄μισό του 19^ου αιώνα για την Μακεδονία. Το σημαντικό αυτό ζήτημα αποτελεί αντικείμενο  ενδελεχούς διαπραγμάτευσης του παρόντος πονήματος, σε ιδιαίτερο κεφάλαιο  (Βλ. Κεφάλαιο 6).

Καταληκτικά, στο εισαγωγικό αυτό μέρος κρίνεται απαραίτητο να επισημανθεί και να διασαφηνισθεί το θέμα της ορολογίας, που κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό, ώστε να αποφεύγονται παρερμηνείες, παρεξηγήσεις και σύγχυση, αλλά και δημιουργία εσφαλμένων εντυπώσεων, αφ’ ενός και, αφ’ ετέρου, να υπάρχει σαφήνεια σε όσα γράφονται και λέγονται ώστε να υπάρχει ένας ενιαίος κώδικας συνεννόησης και επικοινωνίας.

Όπως έχει τονιστεί:⁵

«Η Ιδεολογική σύγχυσι και ο πολιτικός αποπροσανατολισμός, που συστηματικά καλλιεργούνται στις Δυτικές κοινωνίες, είναι φαινόμενα που έχουν αρχίσει να γίνονται ευρύτερα αντιληπτά.

Εκείνο όμως, που σίγουρα διαφεύγει, είναι ο σημαντικός ρόλος που φαίνεται ότι διαδραματίζει στο παιχνίδι αυτό η αλλοίωσι των εννοιών της πολιτικής, κοινωνιολογικής, φιλοσοφικής κλπ ορολογίας.

______________________________________

4.    Βλ. Αγγελοπούλου, Άννα, «Ο Κ.Π. Μισίρκοφ (1874-1926) και η κίνηση των “Μακεδονιστών”», Θεσσαλονίκη, 2004, σελ. 39-40  

5.    Βλ. Δημήτρη Ε. Ευαγγελίδη «Πολιτική Ορολογία», Αθήναι, 1979 (Αντί Προλόγου)

Όλες οι ενδείξεις, αλλά και οι σχετικές μελέτες, αποδεικνύουν ότι η διαστρέβλωσι των εννοιών και η χρησιμοποίησι των όρων είτε με άλλο, παραπλήσιο περιεχόμενο είτε ακόμη και με εντελώς αντίθετο του πραγματικού, είναι ένα ανυπολόγιστης αξίας όπλο στα χέρια εκείνων που ξέρουν να το χειρισθούν. Πολλοί επεσήμαναν  τον κίνδυνο αυτόν.

Πιο παραστατικός ο George Orwell, στο πολύκροτο πολιτικό μυθιστόρημά του «1984»⁶, μας αποκαλύπτει με όλη την γλαφυρότητα της πέννας του, την φοβερή δύναμι των διαστρεβλωμένων λέξεων και εννοιών, αλλά και τις τρομακτικές δυνατότητες που περικλείει η χρησιμοποίησί τους από μια μικρή ηγετική ομάδα για την διανοητική εξόντωσι και πνευματική υποδούλωσι της υπόλοιπης κοινωνίας.

Η όλη παραπλάνησι στηρίζεται σε μια απλή διαπίστωσι: Ο μέσος πολίτης αντιδρά συναισθηματικά σε ορισμένες λέξεις-κλειδιά, θετικά ή αρνητικά (Θεωρία των λεκτικών στερεοτύπων). Απέναντι όμως στην πληθώρα των υπολοίπων όρων δεν παρουσιάζει ανιχνεύσιμες αντιδράσεις. Αν λοιπόν χρησιμοποιηθεί ο όρος π.χ. «δημοκρατικός συγκεντρωτισμός» πείθεται ευκολώτερα κάποιος, που τις περισσότερες φορές είναι ευνοϊκά τοποθετημένος ως προς το πρώτο συνθετικό του όρου. Ο «δημοκρατικός» όμως «συγκεντρωτισμός», γι’ αυτούς που γνωρίζουν, είναι μια βασική αρχή διοικήσεως των Κομμουνιστικών Κομμάτων, που βεβαίως ουδεμία σχέση έχει με «δημοκρατικές» διαδικασίες. Τα πολυσυζητημένα εξ άλλου παραδείγματα όρων και εννοιών όπως «Ελευθερία», «Δημοκρατία», «Ειρήνη» κλπ που έχουν καταντήσει κενές λέξεις στα χείλη επιτηδείων δημαγωγών αποτελούν τραγική επιβεβαίωσι των ανωτέρω…».

_________________________________

6.     George Orwell «1984», Αθήναι, 1970

Δυστυχώς όχι μόνον εξακολουθούν να ισχύουν μέχρι κεραίας όλα τα παραπάνω, αλλά η κατάσταση έχει επιδεινωθεί αφάνταστα. Πρωταρχικός στόχος επομένως για την δημιουργία ενός κοινού και κατανοητού κώδικα επικοινωνίας, όπως τονίστηκε ήδη, είναι η διευκρίνιση και το ξεκαθάρισμα όρων και εννοιών.

 Ο σαφής ορολογικός προσδιορισμός άγει στις σωστές προσεγγίσεις, αποφεύγοντας τις στρεβλώσεις και παρανοήσεις. Ενδεικτικά αναφέρονται, για παράδειγμα, δύο εκφράσεις, που τις χρησιμοποιούν αρκετοί «εν τη ρύμη του λόγου» ή σκόπιμα και οι οποίες, όχι μόνον είναι λανθασμένες, αλλά ακυρώνουν και τα ίδια τα επιχειρήματά μας, όταν δεν είναι ακόμα και επικίνδυνες.

Η πρώτη έκφραση, άκρως εσφαλμένη, που ακούγεται όλο και συχνότερα, είναι αυτή περί «Μακεδονικού» ζητήματος ή προβλήματος και εν συντομία «το Μακεδονικό».

Η συγγραφική άποψη κατατείνει στη θέση ότι η ανιστόρητη και αδαής αυτή διατύπωση πρέπει το ταχύτερο δυνατόν να παύσει να χρησιμοποιείται, για προφανείς λόγους:

Το «Μακεδονικό ζήτημα» έχει κλείσει οριστικά με τις de jure συμφωνίες του Λονδίνου στις 17/30 Μαΐου του 1913 και Βουκουρεστίου στις 28 Ιουλίου/10 Αυγούστου 1913, με τις οποίες τερματίστηκαν οι Βαλκανικοί πόλεμοι.

Στα κείμενα αυτών των συμφωνιών περιέχεται και ο καθορισμός των λεπτομερειών, που αφορούσαν ειδικότερα στην περιοχή της Μακεδονίας. Οι συνοριακές ρυθμίσεις που συμφωνήθηκαν τότε ισχύουν μέχρι σήμερα, με την χρονική εξαίρεση μόνον, του οδυνηρού διαλείμματος που σημειώθηκε κατά την περίοδο της Γερμανο-Βουλγαρικής κατοχής της Μακεδονίας.

Πρέπει να σημειωθεί ότι την τελική συνθήκη του Βουκουρεστίου υπέγραψαν οι κυβερνήσεις της Ελλάδος, της Σερβίας, του Μαυροβουνίου, της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας και της Τουρκίας. Επομένως, νομιμοποιούμαστε να αναφερόμαστε  στο «Μακεδονικό» ζήτημα ή πρόβλημα, εάν εννοούμε τα γεγονότα και τις καταστάσεις της χρονικής περιόδου από τις τελευταίες δεκαετίες του 19^ου αιώνα, μέχρι την λήξη των Βαλκανικών πολέμων. Καταχρηστικά ίσως, θα μπορούσαμε να αναφερθούμε στην μονόπλευρη αναζωπύρωση του «Μακεδονικού», που σημειώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1940, με την έμμεση προσπάθεια της Γιουγκοσλαβίας του Τίτο να δημιουργήσει μια νέα «Δημοκρατία της Μακεδονίας», η οποία θα περιελάμβανε την ελληνική, την περιοχή των Σκοπίων και την περιοχή του Πιρίν της Βουλγαρίας. Σήμερα όμως, «Μακεδονικό» θα προέκυπτε μόνον και εφ’ όσον έθεταν επισήμως ζήτημα αναδιάταξης των υπαρχόντων συνόρων, οι κυβερνήσεις της Σερβίας, του Μαυροβουνίου, της Βουλγαρίας και της Τουρκίας και επομένως μόνον εάν υπήρχε θέμα κατάργησης ή αναθεώρησης της Συνθήκης του Βουκουρεστίου.

Είναι προφανές πως τέτοιο ζήτημα δεν έχει τεθεί μέχρι τώρα, ούτε και διαφαίνεται κάτι τέτοιο, τουλάχιστον στο άμεσα προβλεπτό μέλλον.

Για ποιο λοιπόν «Μακεδονικό Ζήτημα» αφελώς συζητάμε;  

Από την άλλη μεριά, υπάρχει ασφαλώς το σοβαρό θέμα με τους (για πόσο άραγε) βόρειους γείτονές μας και τους υποκινητές τους. Με αυτούς λοιπόν υπάρχει μια Ελληνοσκοπιανή διένεξη, που για λόγους συντομίας μπορούμε να την αποκαλούμε το «Σκοπιανό». Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να ακριβολογούμε και να αφήσουμε το «Μακεδονικό» εκεί που ανήκει: Στην Ιστορία.

Η δεύτερη έκφραση που ακούγεται επίσης συχνά από πολιτικούς και δημοσιογράφους στα «παράθυρα» διαφόρων καναλιών και σε κείμενα εφημερίδων είναι η απίστευτης επιπολαιότητας διατύπωση περί «αλυτρωτισμού» των Σκοπιανών, αντί του σωστού «ψευδο-αλυτρωτισμός».

Επειδή κοντεύουμε να ξεχάσουμε την γλώσσα μας, οφείλουμε να υπενθυμίσουμε ότι «αλυτρωτισμός» (irredentism = ιρρεντεντισμός) είναι το εθνικο-πολιτικό εκείνο κίνημα σε μια χώρα, που αποσκοπεί να απελευθερώσει τους υπόδουλους ομοεθνείς του σε κάποιο άλλο γειτονικό κράτος, αλλά και τα εδάφη που κατοικούν αυτοί.         

Ποιους λοιπόν αλύτρωτους προσπαθούν να απελευθερώσουν οι Σκοπιανοί; Τους Έλληνες της Μακεδονίας; Τους «εθνικά μακεδόνες» ψηφοφόρους κάποιου  περίεργου φορέα, δηλ. 1000-1500 άτομα; Και σε ποια «αλύτρωτα» εδάφη αναφέρονται; Στην Θεσσαλονίκη, στην Κοζάνη, στην Καβάλα, στην Φλώρινα, στην Χαλκιδική ή κάπου αλλού;

Τέλος, θεωρούμε πλέον δόκιμη (και αυτήν χρησιμοποιούμε), την διατύπωση «Μακεδόνες  Έλληνες» (κατ’  αντιστοιχία με τις διατυπώσεις «Θεσσαλοί  Έλληνες,», «Κρητικοί  Έλληνες» κ.λπ.) διότι έτσι αποφεύγονται  σκόπιμες  συγχύσεις.

Αναφερόμενοι αντιθέτως  σε  «Έλληνες  Μακεδόνες»   εξυπονοείται  και η ύπαρξη  «Σέρβων  Μακεδόνων», «Βουλγάρων  Μακεδόνων», «Τούρκων  Μακεδόνων» κ.λπ. οι οποίες  είναι  μεν αποδεκτές  ως  γεωγραφικοί προσδιορισμοί και διευκρίνιση προέλευσης κάποιου από τον ευρύτερο γεωγραφικό χώρο της Μακεδονίας, αλλά όχι βεβαίως ως εθνοτικοί προσδιορισμοί. Εξ άλλου και γραμματικά αν εξετάσουμε την έκφραση, το «Έλληνες» είναι το ουσιαστικό (ο εθνοτικός προσδιορισμός) και το «Μακεδόνες», «Νησιώτες», «Πελοποννήσιοι» κλπ είναι επιθετικοί προσδιορισμοί, οι οποίοι προσδιορίζουν απλώς την γεωγραφική προέλευση.

Πηγή: Νικολάου Α. Βασιλειάδη - Δημήτρη Ε. Ευαγγελίδη
"Από τον Σλαβομακεδονισμό στον Σκοπιανό Μακεδονισμό: Η γενεαλογία μιας εθνολογικής λαθροχειρίας", Θεσσαλονίκη 2017 "Μπαρμπουνάκης"