Δελφοί

Δελφοί

«Πάνω στους Δελφούς, αφού περάσεις το χωριό, και σε φέρει ο δρόμος μπροστά στο τέμενος, έχεις το αίσθημα πως μπήκες σ’ έναν τόπο ξεχωρισμένο από τον άλλο κόσμο. Είναι ένα αμφιθέατρο φωλιασμένο πάνω στα πρώτα σκαλοπάτια του Παρνασσού. Κατά την ανατολή και το βοριά, τον κλείνουν οι Φαιδριάδες: η Υάμπεια που κατεβαίνει σαν την πλώρη ενός μεγάλου καραβιού και κόβει τη λαγκαδιά· η βόρεια Ροδινή όπου ακουμπά σχεδόν το Στάδιο. Κατά τη δύση ο βραχώδης τοίχος του Αϊ-Λια, και πιο πέρα τα βουνά της Λοκρίδας, η Γκιόνα, όπου βλέπεις τον ήλιο να βασιλεύει. Αν γυρίσεις τα μάτια κατά το Νοτιά, έχεις μπροστά σου τις ρωμαλέες γραμμές της Κίρφης και, στα πόδια της, τη λαγκαδιά του Πλειστού. Ο Πλειστός είναι ξερός το καλοκαίρι· βλέπεις να γυαλίζει στον ήλιο η στεγνή κοίτη του, όμως μια ροή από λιόδεντρα ξεχύνεται, θα ‘λεγες, και πλημμυρίζει όλο τον κάμπο της Αμφισσας, ως το γιαλό, όπου τα πρωτοβλέπει ο θαλασσοπόρος. Πιο κοντά, είναι στιλπνές οι πέτρες των ερειπίων της Μαρμαριάς, όπου ξεχωρίζουν οι τρεις κολόνες του Θόλου. Πήγαινα να ξεχάσω την Κασταλία. Ωστόσο το νερό της έχει μιαν ευωδιά από θυμάρι».

Γιώργος Σεφέρης «Δοκιμές»

«Οι Δελφοί, στην Ελλάδα, έχουν την ισχυρή αξίωση να θεωρούνται το πιο θαυμάσιο τοπίο πάνω στη γη. Απ’ την τελευταία σύντομη επίσκεψή μου εκεί, μου έχουν εντυπωθεί στο μυαλό ως το αρχέτυπο όλων των κλασικών ζωγραφικών έργων της τοπιογραφίας· η ονειρική τοποθεσία που κατά κάποιον τρόπο ο Τέρνερ, ο Κλοντ και ο Πουσέν προσπαθούσαν να απεικονίσουν στα έργα τους. Στη μνήμη μου, ο κρυστάλλινος γαλανός ουρανός των Δελφών φωτίζει τα μάρμαρα και ασημώνει τα φύλλα των λιόδεντρων, κάνοντάς τα να σπινθηροβολούν εντονότερα ακόμη και από τα φωτεινότερα έργα του Τέρνερ. Το τοπίο αυτό μοιάζει να γεννήθηκε στον ουρανό, είναι αιθέριο. Τα γνήσια χρώματά του και η τέλεια αρμονία του πολιτισμού και της φύσης το ανυψώνουν στον φανταστικό κόσμο των θεών. Στους Δελφούς η ελληνική μυθολογία γίνεται πραγματικότητα».

Τζόναθαν Τζόουνς, 
δημοσιογράφος εφημ. «Guardian», κριτικός τέχνης 

"...Κι όλο κι ανεβαίνουμε προς τον ναό του Απόλλωνα, οι κίονες του οποίου – όσοι παραμένουν ακόμα όρθιοι απέναντι στους θυελλώδεις αιώνες – μοιάζουν με πιόνια πάνω στη σκακιέρα της ανθρώπινης σκέψης. Ενας θα μπορούσε να γράφει «Γνώθι σαυτόν» (έχε αυτογνωσία), ένας άλλος «Μηδέν άγαν» (μην κάνεις τίποτε το υπερβολικό), κι ένας άλλος «μέτρον άριστον», κι άλλοι να εκφράζονται χρησιμοποιώντας άλλα αποφθέγματα της αρχαίας σοφίας. Οι διαστάσεις του ναού είναι εντυπωσιακές, αλλά και το βάρος του. Οι ξαπλωμένες στη γη αρχαίες πέτρες διασώζουν τη μουσική μιας μακρόσυρτης εμπειρίας. Πρώτα η επικοινωνία των ανθρώπων γινόταν με τη Μητέρα Γη μέσω των αναθυμιάσεων κάποιου υπόγειου υδάτινου ρεύματος που έβγαιναν στην επιφάνεια από μια ρωγμή της στεριάς. Οι άνθρωποι ακουμπούσαν το κεφάλι τους στη γη, τους έπαιρνε ο ύπνος και η Μεγάλη Μητέρα τούς μιλούσε στα όνειρά τους: «Πρώτα δοξάζω απ’ τους θεούς στη δέησή μου/ την πρωτομάντισσα τη Γη· (…)» λέει ο Αισχύλος στις «Ευμενίδες».

Έτσι όλη η ιστορία του ελλαδικού χώρου πέρασε από εδώ, από τον τρίποδα, δίπλα στη ρωγμή που καθόταν η Πυθία μασουλώντας φύλλα δάφνης, και από τον ιερέα που κατέγραφε τις άναρθρες κραυγές της για να τις μετουσιώσει μαζί με τους άλλους ιερείς σε χρησμό. Από τον τόπο που θα διάλεγαν οι άνθρωποι της αρχαϊκής εποχής για να στήσουν την αποικία τους στην ξένη γη, μέχρι τα μεγάλα γεγονότα της κλασικής εποχής και των χρόνων των μεγάλων μακεδόνων βασιλέων.

Ολες οι πολιτικές εξελίξεις, τα ιστορικά επεισόδια, η ιδεολογία του ελληνικού χώρου, αποτυπώνονταν στα αρχιτεκτονήματα, στα γλυπτά, στα αγάλματα που αφιέρωναν οι ελληνικές πόλεις με κάθε ευκαιρία στον θεό που όχι μόνο γνώριζε τα μελλούμενα, αλλά τα αποκάλυπτε και στους θνητούς, γεγονός που τον έκανε τον πλέον σεβαστό απ’ όλους. Και πιο πάνω ήταν το θέατρο που κτίστηκε από τους βασιλείς του ελληνιστικού βασιλείου της Περγάμου, τον 2ο αι. π.Χ., για την εκτέλεση μουσικών και θεατρικών αγώνων..."

Μαστροπαύλος Νίκος, ΤΟ ΒΗΜΑ