Δημήτρης Ε. Ευαγγελίδης
Παρατράβηξε αυτό το παραμύθι με τον Χο-Τσι-Μιν (αυτή είναι η σωστή προφορά) στην Έδεσσα με κίνδυνο να εκτεθούμε ως πόλη και ως χώρα (βλ. δηλώσεις Δένδια) και είναι καιρός να αποκατασταθούν τα γεγονότα στις πραγματικές τους διαστάσεις.
Παραθέτουμε τα δύο εξαιρετικά τεκμηριωμένα σημαντικά άρθρα του Εδεσσαίου δημοσιογράφου Άρη Παπαγιάννη και ας βγάλουμε τα συμπεράσματά μας...
Ένα ερώτημα που ζητά απάντηση:
Ήταν ο Χο Τσι Μιν, ποτέ, στην Έδεσσα;
Η ανταπόκριση του Σ. Γρηγοριάδη από το Βιετνάμ, το 1966, όπως δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Μακεδονία» και αναφέρεται στο Μακεδονικό Μέτωπο, στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και την περιοχή μας, ίσως να απαντά στο ερώτημα μας
Δημοσιεύω, σήμερα και για πρώτη φορά, την ενδιαφέρουσα ανταπόκριση του γνωστού συγγραφέα - δημοσιογράφου και πολιτικού Σόλωνα Γρηγοριάδη, (γεννήθηκε στη Καστοριά το 1912 και πέθανε στην Αθήνα το 1994. Έζησε και στην Έδεσσα όπου υπηρετούσε ο πατέρας του). Ο Σ. Γρηγοριάδης «φέρεται» από κάποιες πηγές ότι πήρε συνέντευξη από τον ηγέτη του Βιετνάμ Χο Τσι Μιν, (το πραγματικό όνομα του βιετναμέζου ηγέτη ήταν Γκουγέν Σιν Κουγκ, το Χο Τσι Μιν είναι ψευδώνυμο που το πήρε γύρω στα 1940-45 και σημαίνει « ο φωτισμένος»). Στο κείμενο που ακολουθεί δεν υπάρχει κάποια συνέντευξη αλλά αναφέρεται ένας διάλογος που έκανε ο Σ. Γρηγοριάδης με κάποιον άγνωστο βιετναμέζο ο οποίος του είπε πως είχε βρεθεί με τις γαλλικές δυνάμεις στο Μακεδονικό Μέτωπο και κάπως γνώριζε τη περιοχή μας. Είναι ένας σύντομος διάλογος που έγινε σε «ένα χαμόσπιτο στη Σαϊγκόν», προφανώς στη διάρκεια μια σύντομης «κράτησης» (για εξακρίβωση στοιχείων) του δημοσιογράφου. Η Σαϊγκόν τότε (1966) ήταν στα χέρια των νοτιοβιετναμέζων (αλλά και των αμερικανικών δυνάμεων) ενώ ο κομμουνιστής ηγέτης και αρχηγός των ανταρτών Χο Τσι Μιν βρισκόταν στο Ανόι (Βόρειο Βιετνάμ) όπου και πέθανε το 1969 και, έτσι, δεν κατόρθωσε να δει τη κατάληψη της Σαϊγκόν από τις δυνάμεις του Βορείου Βιετνάμ (30-4-1975). Δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιο άλλο δημοσίευμα.
Στο σημείο αυτό θέλω να ευχαριστήσω θερμά τον Εδεσσαίο Αναστάσιο Φιλιππίδη που ζει στην Αθήνα και μου παρεχώρησε αυτό το δημοσίευμα ύστερα από την επίπονη έρευνα του στα αρχεία της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Παρακάτω, η σελίδα της «Μ» με την ανταπόκριση που αναφέρεται στο θέμα (φύλλο της 2-2-1966) και πιο κάτω το πλήρες κείμενο. (Διατηρήθηκε η πρωτότυπη ορθογραφία και σύνταξη).
«Μεγάλη δημοσιογραφική επιτυχία της «Μακεδονίας»
Πως είδα τον πόλεμον του Βιετνάμ. Στέλεχος των Βιετ Κογκ μου ομιλεί. (του απεσταλμένου μας κ. Σολ. Γρηγοριάδη)
Να περιμένεις να σου επιβάλουν…κεφαλική ποινή αμείλικτοι, άγνωστοι και βλοσυροί δικαστές και να σε δέχεται μια εγκάρδια φωνή που σου μιλά για το τόπο σου – υπό στενή έννοια- και σε απόσταση 10.000 χιλιομέτρων , μπορεί να σου προκαλέσει την ισχυρότερη έκπληξη της ζωής σου. Κι αυτό δοκίμασα κι΄ εγώ στο μυστηριώδες χαμόσπιτο της Σαϊγκόν, την παραμονή των Χριστουγέννων. Ώρα 12 και 15΄ακριβως. Έξω , η πολεμική πρωτεύουσα του Βιετνάμ θα πανηγύριζε την πρόσκαιρη «Χόα Μπίνχ» (ειρήνη) που της χάριζε το χριστουγεννιάτικο "παύσατε πυρ" με ένα θορυβώδες φεστιβάλ. Αλλ΄εδώ μέσα επικρατούσε βαθειά σιωπή που την έκοψε η ζεστή φωνή του άγνωστου γέρου βιετναμέζου.
-Μασεντουάν! Καστοριά! Σαλονίκ! Βαρτικόπ!
Ο γέρος αυτός έπρεπε να είναι τουλάχιστον 65 χρονών. Είχε λεπτά χαρακτηριστικά, σχιστά ασιατικά μάτια, ξυρισμένο πρόσωπο στο οποίο διακρινόταν μια ενεργητικότητα όχι συνηθισμένη και ντύσιμο πολύ αξιοπρεπές και σοβαρό. Δεξιά του καθόταν ένας άλλος γέρος με βιβλική όψη που θύμιζε πολύ Χο Τσι Μινχ. Το ίδιο μυτερό γενάκι, το ίδιο κατεβαστό μουστάκι που το επέστεφαν δυο ζωηρά , αεικίνητα μάτια και παρά πάνω ένα άσπρο άφθονο μαλλί. Και αριστερά του ένας νέος άντρας, όχι πάνω από 30-35 χρονών με αυστηρή και αδρή όψη με ύφος αρχηγού.
Η πρώτη μου διαπίστωση πριν ακούσω τη φωνή του γέρου: Δικαστήριο! Έτσι όπως καθόντουσαν πίσω από ένα σανιδένιο τραπέζι, με τα πειστήρια (τα πράγματα που μου πήραν) παραταγμένα μπροστά τους και με τις βλοσυρές μορφές τους, νόμισες πως ξεπετάχτηκαν από καμιά γκραβούρα λαϊκής δίκης. Αλλά η φιλική υποδοχή του γέρου έβαλε τα πράγματα στη θέση τους. Αυτός ο άνθρωπος έπρεπε να ξέρη καλά όχι απλώς την Ελλάδα αλλά ειδικά την Μακεδονία. Ανέφερε Σαλονικ και Καστοριά. Αλλ' εκείνο που προκάλεσε την μεγάλη μου έκπληξη ήταν το Βερτικόπ ! Βερτικόπ είναι απλούστατα η σημερινή Σκύδρα, 15 χιλιόμετρα κάτω από την Έδεσσα. Πριν από χρόνια επί τουρκοκρατίας και έως ότου κατά το1925 ή 30 μετονομαστεί, έτσι λεγόταν: Βερτικόπ! Που τόξερε ο άγνωστος εκείνος βιετναμέζος;
Ένας Βιετναμέζος στη Μακεδονία
Διάβασε την έκπληξη στο πρόσωπο μου και έβαλε τα γελια. Ενα γέλιο οξύ αλλά και χαρούμενο, παιδικό. – Τα χάσατε, συνέχισε. Σας μιλώ για την Μακεδονία και απορείτε που ξέρω ότι είσθε από την Μακεδονία. Μα, απλούστατα, το είδα στο διαβατήριο σας : Καστοριά. Ξέρω την πόλη αυτή. Την είχα ακουστά εδώ και πολλά χρονια. Ξέρω ότι βρίσκεται στην βόρεια Ελλάδα που σε σας δεν είναι χωρισμένη από την νότια, όπως σε μας και που λέγεται Μακεδονία. Ξέρω και την Σαλονίκ.
Ενώ μου μιλούσε μου έκανε νόημα να καθίσω σε μια καρέκλα, μπρος στο τραπέζι των «δικαστών». – Μα, εκείνο το Βερτικόπ, είπα, που το ξέρετε;
Το οξύ παιδικό γέλιο πάλι ξεπήδησε σαν ρουκέτα από το γεροντικό στόμα.
-Το Βερτικόπ ! Μα, έχω μείνει εκεί πολλές μέρες!
-Στο Βερτικόπ; Σεις ;
-Πολύ απλό πράμα. Στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο είχα καταταγεί στην ανάμικτη ινδοκινεζική μεραρχία του γαλλικού στρατού που ήρθε στην ωραία χώρα σας. Που είσαστε τότε εσείς; Στην Καστοριά; Φαντάζομαι θα είχατε γεννηθή.
-Ναι, ναι ήμουν πολύ μικρός αλλά δεν έμενα στην Καστοριά. Ζούσα εκεί κοντά στο Βερτικόπ. Στην Έδεσσα, δηλαδή τότε λεγόταν Βοδενά.
-Βοδενά ! Ναι, μια πόλη με πολλά νερά.
-Ακριβώς.
-Δεν έτυχε να πάω αν και ήταν πολύ κοντά, αλλά άκουσα. Στο Βερτικόπ, λοιπόν, ήταν έδρα της γαλλικής μεραρχίας.
-Το θυμάμαι, πραγματικά.
-Ένα διάστημα, λοιπόν, βρέθηκα εκεί. Αυτό είναι όλο. Δεν είναι, όμως, θαυμάσιο; Τι μικρός είναι ο κόσμος. Ζήσαμε τόσο κοντά εσείς κι εγώ σε πολεμικές μέρες, χωρίς να ξέρη ο ένας τον άλλο. Μια μικρή προσπάθεια της μοίρας και μπορούσε θαυμάσια να είχαμε συναντηθή και γνωρισθή. Για σκεφθήτε: ένας Ανναμίτης φαντάρος κι ένα Ελληνόπουλο κάναν παρέα στο Βερτικόπ. Και ξανασυναντιούνται μετά 50 χρόνια στη Σαϊγκόν, πάλι σε πολεμικές μέρες…
Γελούσε πάλι εγκάρδια, απροσποίητα, ενθουσιασμένος. Φαινόταν πως τον ευχαριστούσε, τον συγκινούσε η απροσδόκητη εκείνη συγκυρία, που ένωσε τις μνήμες μας από εποχές και πράγματα, τα οποία ζήσαμε από κοινού 10.000 χιλιόμετρα μακριά από αυτό το σπίτι, πριν από πέντε δεκαετίες. Και εγώ σκαφτόμουν ότι αποτελούσε καλή τύχη για μένα τούτη η συνάντησις που μου άνοιγε τις πύλες της καρδιάς του γεροβιετναμέζου. Άλλως τε, η εγκαρδιότης του έβλεπα πως είχε κάπως την αντανάκλαση της και στους άλλους δυο «δικαστές».
Ο γέρος και ο νέος δεν μιλούσαν, δεν γελούσαν. Δεν ξέρω καν, αν ξέραν κι αυτοί γαλλικά, μέναν σιωπηλοί σαν Σφίγγες. Αλλά η μάσκα της ανεξιχνίαστης ψυχρότητας , είχε αρχίσει να διαλύεται. Έβλεπα να απλώνεται στις φυσιογνωμίες τους κάτι σαν φιλικό φως.
-Δεν ξέρετε πόσο με συγκινεί αυτή η σύμπτωση να σας συναντήσω, λέω στο γέρο.
-Το πιστεύω επειδή κρίνω από τον εαυτό μου. Αλήθεια, πάρτε παρακαλώ τα πράγματα σας. Και μου δίνει το πορτοφόλι, το διαβατήριο, τις κάρτες, τον Παπαστράτο. Μόνο το χαρτί του Βιετναμέζου έλλειπε. Καλό σημάδι. Δείχνει πως το πήραν υπ’ όψιν.
-Να μας συγχωρείτε γι΄αυτήν την προσωρινή κατάσχεση, μου λέει. Ήταν όμως αναγκαία. Και τώρα πέστε μας πως βρεθήκατε εδώ…»
Σημ. Αυτό ήταν το μόνο κείμενο από τις ανταποκρίσεις του Σ. Γρηγοριάδη από το Βιετνάμ, που αναφέρεται στη περιοχή μας (Βοδενά, Βερτικόπ κλπ.). Από όσο με πληροφόρησαν ο ερευνητής κ. Αναστ. Φιλιππίδης, ο καθηγητής που ΠΑΜΑΚ και ιστορικός ερευνητής του Πρώτου Παγκ. Πολέμου κ. Βλ. Βλασίδης και ο συγγραφέας-δημοσιογράφος κ. Φαίδων Γιαγκιόζης, δεν γνωρίζουν να υπάρχει κάτι άλλο ανάλογο και σχετικό με το θέμα.
(Εισαγωγικό σχόλιο και αποτύπωση του πρωτότυπου κειμένου: Άρης Παπαγιάννης)
Ο Θειος Χο, ο Σόλων και τα Βοδενά
Του Άρη Παπαγιάννη
Ο κάθε τόπος, ο κάθε λαός έχει τη δική του ιστορία και πρέπει να είναι περήφανος γι αυτή. Η Έδεσσα έχει πλούσια ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει αυτή η ιστορία να διαμορφώνεται ανάλογα με επιδιώξεις και σκοπιμότητες ούτε να «μαγειρεύεται» με συνταγές που –σύντομα- μπορούν να αποδειχτούν αποτυχημένες . Με άλλα λόγια δεν χρειάζεται η Έδεσσα να επιδιώκει να αποδείξει όψιμες και «περίεργες» ιστορίες για την παρουσία διάσημων προσωπικοτήτων προκειμένου να πετύχει αμφισβητούμενα οικονομικά οφέλη. Το τουριστικό προϊόν της Έδεσσας είναι η ομορφιά της, οι καταρράκτες και τα βουνά της, είναι η μεγάλη της ιστορία μέσα στη καρδιά της Μακεδονίας και στην γενέθλια γη της μεγαλύτερης προσωπικότητας της παγκόσμιας ιστορίας, του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Συνεπώς, οποιαδήποτε καινοφανής θεωρία που έρχεται στο φως – αναπόδεικτα- μετά από μισόν αιώνα, περίπου, για να «τεκμηριώσει» ότι –δήθεν- από εδώ πέρασε κάποτε ο ηγέτης και ιδρυτής του σύγχρονου Βιετνάμ, Χο Τσι Μιν, (ο οποίος πολέμησε σφόδρα τη γαλλική αποικιοκρατία και την αμερικανική επέμβαση στη χώρα του), είναι μια παράτολμη ενεργεία που –ίσως- αποδειχτεί χίμαιρα. Ο Δήμος Έδεσσας πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός όταν επιχειρεί διεθνή ανοίγματα και σχέσεις με άλλες χώρες. Εκτός από την ιδία τη πόλη, οι εκπρόσωποι του, στο εξωτερικό εμφανίζονται-κυρίως- ως Έλληνες, συνεπώς εκφράζουν και την εξωτερική πολιτική. Η γλώσσα της διπλωματίας είναι μια πολύ λεπτή υπόθεση για να ανατίθεται σε πρόσωπα που δεν την κατέχουν. Η ευγένεια των άλλων δεν πρέπει να θεωρείται ως αφέλεια. Εδώ και πολύ καιρό ο Δήμος Έδεσσας έχει αναπτύξει ένα μύθευμα που εμφανίζει τον Χο Τσι Μιν ως στρατιώτη των γαλλικών δυνάμεων που πολέμησαν στο Μακεδονικό Μέτωπο του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Το όλο θέμα στηρίχτηκε σε κάποια ανταπόκριση του δημοσιογράφου –πολεμικού ανταποκριτή Σόλωνα Γρηγοριάδη από τη Σαϊγκόν (δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Μακεδονία» της 2ας Φεβρουαρίου 1966 ) και αυτή η ανταπόκριση φέρεται ως –δήθεν- συνέντευξη με τον αρχηγό της βιετναμικής επανάστασης και νικητή του πολέμου Χο Τσι Μιν, ενός μεγάλου κομμουνιστή ηγέτη, ιδεολόγου και πολυτάλαντου πολιτικού που έχει περάσει στο πάνθεον των προσωπικοτήτων που σημάδεψαν τον εικοστό αιώνα. Η υπόθεση αυτή είναι ιδιαίτερα σοβαρή για να στηρίζεται σε αμφίβολες προφορικές αναφορές και άστοχες ερμηνείες όταν μάλιστα το πρόσωπο που φέρεται ότι πηρέ τη συνέντευξη δεν ευρίσκεται στη ζωή και δεν είναι σε θέση ούτε να επιβεβαιώσει, ούτε να διαψεύσει τα αναφερόμενα. Το ανησυχητικό στην ιστορία είναι ότι όλα όσα θρυλούνται και αναφέρονται έχουν περιβληθεί τον μανδύα και την επισημότητα ενός δελτίου τύπου , συνεπώς όλοι οι αποδέκτες του οφείλουν να τα λάβουν σοβαρά υπόψη τους ως αληθινά. Ίσως θα μπορούσα να γράψω πολλά ακόμη, όμως θα παραθέσω το αυθεντικό κείμενο της συνέντευξης και ο καθένας μπορεί να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα. Ωστόσο, επιθυμώ να κάνω και μερικές, ακόμη, επισημάνσεις:
Α) Ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα. Σ' αυτό συμφωνούμε όλοι, νομίζω.
Β)Η ιστορία είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να παίζουμε μαζί της. Γ) Ο Χο Τσι Μιν δεν υπηρέτησε σε γαλλικές δυνάμεις. Καμία βιογραφία του δεν αναφέρει κάτι σχετικό αν και έχουν κυκλοφορήσει πολλές εκδόσεις. Ούτε το επίσημο κράτος του Βιετνάμ γνωρίζει κάτι σχετικό
Δ) Υπάρχει η αρμόδια υπηρεσία της Ανατολικής Στρατιάς, στη Γάλλια που έχει όλα τα ονόματα όσων υπηρετήσαν στο Μακεδονικό Μέτωπο. Συνεπώς, κάποιος μπορεί να απευθυνθεί εκεί και να πάρει πληροφορίες.
Ε) Ο Σόλων Γρηγοριάδης πουθενά δεν αναφέρει ότι ο Χο Τσι Μιν ήρθε στα Βοδενά. Ηταν σοβαρός συγγραφέας και δημοσιογράφος και πρόσεχε πολύ τα όσα δημοσίευε. Ο ίδιος έγραψε την τρίτομη Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας (1941-74), την Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης (1944-69), την Ιστορία της δικτατορίας (1967-74) την Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδας κ.α. Νομίζω ότι δεν χρειάζεται να επανέλθω σ’αυτό.
